'Ik speel graag met het idee van wat een documentaire kan zijn'

Misschien een merkwaardige uitspraak bij een masterclass, waarin je juist verwacht dat iemand je vertelt hoe het moet. Wat Morris zijn publiek bij probeert te brengen, is dat de stijl van een documentaire er in zekere zin niet toe doet. Daarom is het niet zo gek dat hij fan is van Frederick Wiseman, een van de boegbeelden van de cinema verité, maar dat hij zich als filmmaker zelf juist fel tegen de regels van dat genre keert. Over het dogma dat je als documentairemaker gebruik moet maken van het beschikbare licht, zegt Morris: 'Ach, belichting is gewoon een andere vorm van beschikbaar licht.'

Morris vertelt dat zijn klassieker The Thin Blue Line in 1988 niet in aanmerking kwam voor een Oscar, omdat de leden van de Academy vonden dat reconstructies niet thuishoorden in een documentaire. 'Sindsdien zijn de opvattingen over documentaires wel veranderd', stelt hij vast. 'Ik speel graag met het idee van wat een documentaire kan zijn. Maar het blijft altijd non-fictie, verrassend genoeg.'

Waarheid en werkelijkheid

Het gaat, benadrukt Morris, om het najagen van de waarheid – en daar mag je alle middelen voor gebruiken die je tot je beschikking hebt. Dan nog valt het volgens hem niet mee. 'Als je geluk hebt, krijg je een glimp van de waarheid te zien.'

Wie vindt dat documentaires de werkelijkheid moeten tonen, houdt hij een ontnuchterend citaat voor van science fiction-schrijver Philip K. Dick: 'De werkelijkheid is dat, wat niet verdwijnt als we ophouden erin te geloven.' Onbetwistbare feiten dus. Daarover gaan Morris' films niet, wel over de vaak rare denkbeelden die mensen erop nahouden; over wat zij als de werkelijkheid zien. Zoals voormalig minister van Defensie Donald Rumsfeld, die in The Unknown Known antwoord gaf op de vraag wat hij geleerd had van de Vietnamoorlog: 'Sommige dingen lukken, andere niet.'

Bij de IDFA vertoning van The Unknown Known liep deze week na afloop een vrouw kwaad weg. Misschien, zegt Morris, omdat hij Rumsfeld in de film niet als een kwaadaardige, duivelse figuur afschilderde. 'Maar wat ik bij hem vooral voelde, was een enorme leegheid. Dat vond ik interessanter om over te brengen.' 

Foto's: 31pictures.nl