Suspect and in Custody

Jan Katsma kreeg toestemming om in de Haagse rechtbank opnamen te maken voor een documentaire over het werk van de rechter-commissaris. Dat is de eerste rechter die een verdachte hoort na diens arrestatie. Op grond van dat verhoor bepaalt hij of zij of het voorarrest wordt verlengd. Katsma zat een jaar lang in de werkkamers van twee rechters-commissarissen. Hij registreert een kleurrijke maar vaak ook troosteloze parade van vooral kleinvergrijpers. Een junk die in een drugspsychose zijn buurvrouw lastig valt. Een alcoholist die een supermarktklant bedreigt. Een zoon die zijn moeder een blauw oog heeft gestompt. Een inbreker die in alle toonaarden ontkent. Beide rechters beschikken over het vermogen in heldere, betrokken taal te reageren op de soms behoorlijk verwrongen perceptie van de verdachten. En soms gebruikt de rechter zijn of haar macht om de politie te corrigeren. Zoals in het geval van een illegaal in Nederland verblijvende man die op zijn weg naar het Leger des Heils door de politie wordt gevraagd zich te legitimeren om daarna in de kraag gevat te worden. Naar het Leger des Heils gaan is geen strafbaar feit, luidt het oordeel, dus is er geen reden om de man vast te houden. De rechter moppert nog even door over de willekeur waarmee de politie om legitimatie vraagt. "Dit is voor mij echt wel een principiële zaak,want het raakt […] de meest kwetsbare mensen van de samenleving."